Prof. Dr. Ayşe Çakır İlhan
Çocukların özgün ürünler üretebilmeleri, hayal güçlerini sanatsal çalışmalara yansıtabilmeleri, kendilerinin ve akranlarının yaptıkları çalışmalara saygı duymaları , yaratıcılıklarını desteklemeleri için öğretmenlerin ve anne babaların uygun etkinlikler tasarlar ve bunun için çok çeşitli materyallerden faydalanmaları gerekir. Ayrıca her çocuğun kendi becerisini sergilemesine olanak verilmelidir. Okulöncesindeki sanatsal çalışmalar çocuğun çevresindeki güzelliklere duyarlı olmasını ve zevk almasınısağlar. Çocuğun yaşamı ve sanat dallarındaki estetik özellikleri fark edebilmesine yönelik çalışmalarda onların kendilerini ifade etmelerine fırsatlar verilmelidir. Bu atölye çalışmasının amacı çocuğun eğitiminden sorumlu yetişkinlerin çocukla birlikteyapacakları sanatsal bir çalışmada izleyecekleri yaklaşım,yöntem ve teknikleri iki saatlik bir süre içinde uygulamalı olarak göstermektir.
Atölye Çalışması
Bu mekanı bir sergi salonu olarak düşünelim. Yerde ünlü ressamlara ait resimler (porteler) görüyorsunuz (EK:1). Bu resimlerle hepimiz bir sergi oluşturacağız. Mekanda sizin için uygun bir yere seçiniz ve oraya resmi yapıştırınız ve böylece kendi serginizi oluşturuyoruz. Seçilen bir resim nasıl bir yere asılır. Tekrar başa dönersek herkes yerden bir resim aldı ve yapıştırdı. Resimlerin bazılarını eledik. Şimdi bir daire oluşturuyoruz arkadaşlar ve herkes yanındakiyle eş oluyor. Arkadaşınızı alıyorsunuz ikiniz birlikte önce birinizin, sonra diğerinin resmine gidiyorsunuz. Önce tanışıyorsunuz sonra neden o resmi seçtiğinizi arkadaşınıza anlatıyorsunuz. Resim hakkında birbirinize sorular sorabilirsiniz. Mesela resim hangi duyguyu ifade ediyor. Sonra diğerinin resmine gidiyorsunuz. İki resmede bakan ortaya geliyor tekrar. Şimdi hiç tanımadığınız ya da daha önce eş olmadığınız birisi ile eş oluyorsunuz yeniden aynı çalışmayı yapıyorsunuz. Daha sonra başka bir arkadaşı alıyorsunuz yanınıza, resimdeki hangi şekiller var onları söylüyorsunuz. Hiç tanımadığınız bir arkadaşınızı alın ve resimde hangi şekiller var diye sorun. Evettekrar geliyorsunuz, yine daha önce eş olmadığınız bir kişi ile aynı çalışmayı tekrarlıyorsunuz. Resimde hangi renkler var.Tekrar arkadaş değiştiriyorsunuz, acaba resmin nasıl bir kokusu olabilir.? Bir bahar kokusu mu? , kötü bir koku mu?, yoksa birsevgi kokusu mu?, ne kokusu olduğunu tahmin ediyorsunuz. Tekrar eş değiştiriyorsunuz, resmin acaba nasıl bir tadı var? Şeker tadı mı?, bir nane tadı mı?. Evet şimdi bütün resimleri resim panosuna asıyoruz. Okul öncesi çocukları çok fazlasimetriğe uymaları mümkün değil. Evet tekrar daire oluşturuyoruz. Şimdi yaptıklarımızı gözden geçirelim.
Bir resim seçtik,
Bu resmi seçmekte çocuğu özgür bıraktık,
Mekanı tanımaya çalıştık, mekan içerisinde kendine en uygun olabilecek yerkonusunda düşündürdük ,
Birbirimizi tanıdık, grup birbirini tanımıyordu ve arkadaşlarının bir kısmını böylece tanıdınız. Böylece zamandan tasarruf ettik bir anlamda ve herkes kendi resmine birkaç kez bakmış oldu, beş ya da altı kere. Görsel algıda önemli olan ayrıntıyı görebilmektir. Ayrıntıyı görebilmek için ben dikkatlice bakın diye uyarılar vermedim. Ne yaptım sürekli hareket halinde hep başka birine resmi anlattırarak kişi her seferinde kendi baktığı resmi keşfetmeye çalıştı. Ve seçtiğim resimler önemlisanatçıların resimleriydi. Picasso ve Mustafa AYAZ . Çünkü bu iki sanatçı çocukların anabilecekleri resimler yapıyorlar. Bunları özellikle seçtim.
Şimdi bir porte (yüz resmi) nasıl yapılır ? Aşama aşama bunu öğreneceğiz.Gösterim yöntemini kullanıyorum. Algı için dokunmak çok önemli ,en çok ihmal ettiğimiz duyu, porte ya da insan bedeni çalıştırırken kısacası sanatsal etkinliler öncesi mutlaka drama yönetimini kullanın. Şimdi hepimiz başımıza elliyoruz. Kafamızın arkasını önünü elliyoruz. Neye benziyor başımız, topa benziyor,başka yumurtaya benziyor ,başka elmaya, topaç’a, karpuza, güneşe, çileğe, elipse benziyor. Yani yuvarlak bir şekli var kafamızın. Kare mi? değil ,dikdörtgen mi ? değil, Kafamız yuvarlak . İki elinizle yüzünüzü kapatın.Yüzümüz ne kadar büyüklükte? İki elimizin büyüklüğünde, yaklaşık iki el büyüklüğünde .Elimizi alnımıza koyalım alnımızdan kaşımızdaki mesafe ne kadar ? Dört parmak. Kaşımızdan burnumuza kadar koyalım elimizi ,ne kadar dört parmak, üç ya da dört parmak, bazılarının beş parmak olabilir. Peki burnumuzun altından çenemize kadar elimizi koyarak ölçüm yapalım, ölçü ne? dört parmak, yanaklarımız dörder parmak. Peki kafamızda saçlarımız nerede başlıyor, saçlarımızın bittiği yerde alnımız başlıyordu.
Okul öncesinde tekrarın bir yeri vardır. Ben çocuklara akademik resim çizmesini mi öğretiyorum? hayır. Yalnızca yüzümüzün belli oranları olduğunu öğretiyorum.
Şimdi arkadaşlar hepiniz tekrar sıralarınıza oturun. Herkes birer resim kağıdı alarak porte yapmaya başlayacaksınız. Seçtiğiniz resimleri hatırlıyor musunuz ? Unutan varsa bakabilir. Biraz önce seçtiğiniz resmin siyah beyazını size veriyorum. Şimdi yandan bellek eğitimi yaptırıyorum. Yani daha önce seçtiği resmi acaba siyah beyaz resimden de tanıyabilecek mi?
Çocuklarla sanat eleştirisi
Betimleme aşaması:
Seçtiğiniz resme dikkatlice bakıyorsunuz, ne görüyorsunuz? Ne görüyorsanız onu önünüzdeki kağıda seçtiğiniz pastelle çizin. Tek tek çizin lütfen, örneğin, bir şapka görüyorum, bir çiçek görüyorum, bir kare görüyorum, bir üçgen görüyorum, bir dikdörtgen görüyorum çiçek görüyorum,bir imza görüyorum ne görüyorsanız onları çiziyorsunuz. Yani bir yüz çizmiyorsunuz ayrıntı çiziyorsunuz ,yazmıyorsunuz, neden okul öncesi olduğu için çiziyorsunuz diyorum ama eğer bu ilköğretim olsaydı yazın da diyebilirdim.
Çözümleme aşaması:
Burada sizin çocuğu konuşturmanız lazım. Diyelim ki çiçek yaptınız. Çiçek yaptım çünkü çiçek bir dostluk göstergesidir, çiçek yaptım çünkü çiçek bir süstür, şapka yaptım şapka işte kadın için önemli bir aksesuardır. Çocukların bunu konuşması lazım. Buna çözümleme aşaması diyoruz. Onun için bunları tek tek yaptırdım. Üçgen yaptım, üçgen sivridir, sivri uçarlı vardır.Burada önemli olan çocuk yaptığı her bir şey için ne anlama geldiği konusunda bilgi verebilsin.
Yorumlama aşaması:
Eğer o uzun boyunlu bir kadınsa her zaman hoş görünecektir. Eğer onun kirpikleri uzunsa hep iltifat alacaktır gibi yorumlama aşaması. Eğer o şapka taktıysa başka şapkaları da vardır.
Yargılama aşaması:
Ben bu resmi beğendim, çünkü kadın güzel kendine güvenen bayan.Resmi beğendim çünkü bir çok şekil var. Çok renkli olması ben bu resmi beğenmeme neden oldu. Siz neden beğendiniz? Ben bu resmi beğendim çünkü resim figürün bir kısmının hayvana bir kısmının insana benzemesi dikkatimi çekti. Ben bu resmi beğendim çünkü buradaki kadın tam bir İstanbul hanımefendisi bütün güçlüklerin üstesinden gelebilen her türlü probleme çözüm bulabilen ve çok sıcak kanlı ve kendine güvenen bir bayan görüyorum.
Sonuç olarak okulöncesi dönem çocukları ile yapılacak sanatsal ve yaratıcı çalışmalarında;
- Öğrenciye yapacağı çalışma hakkında açık ve net bilgi verilmeli,
- Çalıştıkları tema hakkında yeni fikirler bulmalarına yardımcı olunmalı,
- Duygularını resimle anlatabilecekleri fantezi ve hayal güçlerinikullandırttılmalı,
- Şekiller, renkler, desenler, çizgiler, ton, doku,boyut, dizayn etmevb.konular üzerinde durulmalı,
- Materyal kullanma konusunda farklı seçenekler sunulmalı,
- Fikirlerin başka bir zamanda başka bir yerde kullanılmasına fırsat verilmelidir.
Okulöncesinde çocuklara yaptıkları çalışmalar konusunda olumlu eleştiride bulunmalıdır. Örneğin “ bugünkü çalışman dünkü çalışmandan daha iyi” uygun bir övgüdür. Ancak “tamamdır” kelimesi çok geneldir ve inandırıcı değildir.Çocuklara övgü sunmak çocuğu cesaretlendirmeyle sınırlı olmalıdır. Birçok çocuk resimlerinde ne yaptığını, nasıl olduğunu bilmek ister. Son yıllarda ‘betimleyici övgü’ çocukları cesaretlendirmek için daha üretici bir yol olmuştur. Bu öğretim becerisine bir örnek; “Dergilerden bu ilginç renkleri bulmak için çok uğraşmışsın,bazılarını çıkarıp koyu yaparsan daha iyi olacak.” Betimleyici övgüyü kullanmak güvenlidir ve çocuğun çalışmasındaki olumlu noktaların altını çizmek ve onların kendilerine güvenmelerini sağlayabilir.
Kaynak : https://www.tozok.org.tr/Kitap/1Temel/1-okuloncesi-sempozyum.pdf
About The Author
