Ergenlik dönemi hem çocuklar hem de ebeveynler için oldukça zorlayıcı olabilir. Vücutta ve duygularda hızlı değişimler yaşanır, yeni sosyal kurallar öğrenilir. Bu süreç otizmli ergenlerin aileleri için daha da kaygı verici olabilir. Çünkü hem ergenin bedensel gelişimi hem de cinsellik ve ilişkiler konusundaki sosyal kuralları öğrenmesi zaman zaman ekstra destek gerektirir.
Aslında ergenliğin iniş çıkışlarını tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir ama ailelerin uygulayabileceği bazı pratik stratejiler vardır. Tony Attwood’un “Making Sense of Sex” (2008) kitabında önerilen yöntemlerden biri, cinsel davranışlara yönelik açık bir zaman çizelgesi geliştirmektir.
Neden Zaman Çizelgesi Gerekli?
Otizmli gençler, soyut kavramları anlamakta güçlük çekebilir. Cinsellik gibi karmaşık bir konuda “ne zaman, neyin uygun olduğu” net bir şekilde anlatılmadığında kafa karışıklığı yaşanabilir. Bu nedenle aşamalı ve somut bir yol haritası oluşturmak hem ergeni hem de ebeveynleri rahatlatır.
Üç Aşamalı Zaman Çizelgesi
1. Aşama: Tanıma ve Fark Etme
- Yaşıtlarla tanışma ve onları fark etme
- Bedensel tepkileri tanıma: yüzün kızarması, kalp atışının hızlanması, ereksiyon gibi durumları anlamak ve bunun doğal olduğunu bilmek
Örnek: Bir genç okulda hoşlandığı birini gördüğünde kalbinin hızlı çarpmasının normal olduğunu öğrenir.
2. Aşama: Flört ve Yakınlaşma
- Sohbet etme, şakalaşma
- Birlikte zaman geçirme (örneğin okul etkinliklerinde)
- Küçük hediyeler verme ya da paylaşma
- Daha resmi “çıkma” davranışları: bireysel buluşmalar veya grup etkinlikleri
Örnek: Bir gencin sınıf arkadaşına doğum gününde küçük bir hediye vermesi veya teneffüslerde sohbet etmeyi seçmesi.
3. Aşama: Fiziksel Yakınlık
- El ele tutuşma, sarılma
- Öpüşme
- Dokunma (önce kıyafet üzerinden, sonra mahremiyet kuralları çerçevesinde kıyafet altında)
- Daha ileri cinsel davranışlar: oral seks ve cinsel ilişki
Burada önemli olan, her adımın uygun yaş, rıza ve güven çerçevesinde net bir şekilde açıklanmasıdır.
Nasıl Destek Olunabilir?
- Her aşama için “ne uygundur, ne değildir” açıkça konuşulmalı.
- Ebeveynler, öğretmenler veya güvenilir bir aile dostu “akıl hocası” rolünde olabilir.
- Ergenin kafası karıştığında soru sorması teşvik edilmeli, doğru davranışlar ödüllendirilmelidir.
Örnek: Bir genç, televizyonda gördüğü bir sahneyi anlayamadığında bunu güvenilir bir yetişkinle konuşabileceğini bilmelidir.
Sonuç
Ergenlik, otizmli gençlerin aileleri için çoğu zaman kaygılı bir dönemdir. “Çocuğum bu konuları nasıl öğrenecek?”, “Hangi davranış uygun, hangisi değil?” gibi sorular sıkça akla gelir. Ancak somut, adım adım ilerleyen kurallar ve açık iletişimle bu süreç çok daha yönetilebilir hale gelir.
Ailelerin, gerektiğinde uzmanlardan bilgi alması ve güvenilir kaynaklardan destek bulması da süreci kolaylaştırır. Böylece ergenlik sadece kaygıların değil, öğrenmenin ve sağlıklı gelişimin de dönemi olabilir.
kaynak:https://www.attwoodandgarnettevents.com/blogs/news/sex-education-and-adolescents-with-autism
About The Author
