İçindekiler
- Akademik performans
- Erken Yanlış Teşhis
- Kriterlerdeki Değişiklikler
- Cinsiyet Eşitsizlikleri
- Sosyoekonomik Faktörler
- Geç Teşhise Değer mi?
Otizm spektrum bozukluğunun (ASD) geç tanısı, otizm semptomlarının geniş çeşitliliği göz önüne alındığında nadir değildir . Bir kişinin nörodivergent (diğerlerinden farklı) olarak hemen fark edilen davranışları veya özellikleri yoksa veya bu davranışları maskeleyebiliyor ve nörotipik (herkesle aynı) görünüyorsa, OSB gözden kaçabilir.
Bazı otistik kişiler sözlü olarak iletişim kurabilir, nörotipik akranlarıyla iyi geçinebilir ve sosyal açıdan uygun ilgi ve etkileşimlere sahip olabilir. OSB özelliklerinin “maskesi ortaya çıkabilmesi” ancak yaşamın ilerleyen dönemlerinde sorumlulukların ve ilişkilerin daha karmaşık hale gelmesiyle gerçekleşir.
Bu makale, bazı otistik kişilerin teşhis edilememesinin veya daha geç yaşta teşhis edilmesinin beş nedenini listeliyor.
Akademik performans
Teşhis konulmayan birçok otistik çocuk genellikle okulda ortalama veya mükemmel performans gösterir. Bu nedenle otizmleri fark edilmeyecek ve ebeveynlerin ve öğretmenlerin alışılmadık veya sorunlu görünen davranışlar için başka açıklamalar aramasına neden olacaktır. 1
Deneyimli çocuk doktorları bile, küçük bir çocuk sözlü iletişim kurarken ve beklenen gelişim aşamalarına ulaşırken tanıyı gözden kaçırabilir . Bazı durumlarda, bir çocuğun akademik açıdan güçlü yönleri, onları yalnızca küçük davranışsal veya sosyal kaygılarla ilkokula kadar taşıyabilir. 1
Bununla birlikte, ortaokul veya lisede okul ödevleri daha soyut ve zorlu hale geldikçe, çocuk bazılarının yanlış bir şekilde kaygı veya sosyal kaygı belirtileri olarak yorumlayabileceği sallanma , göz teması kurmama ve takıntılı davranışlar gibi OSB’nin klasik belirtilerini sergilemeye başlayabilir. uyumsuzluk. 1
Okul çalışmaları ve sosyal etkileşimler karmaşıklaştıkça, otistik kişiler, uyarma (tekrarlayan veya olağandışı vücut hareketleri veya sesleri) veya ekolali gibi daha yoğun öz-düzenleme davranışları sergileyebilirler.(sözcüklerin anlamsız tekrarı) kendilerini sakinleştirmeye ve sakinleştirmeye yardımcı olur.
Duyusal aşırı yüklenmenin tetiklediği patlamalar veya çöküşler, çocuğu “zor” veya “sorunlu” biri haline getirebilir ve onu, aksi takdirde destek sunabilecek akranlarından ve danışmanlarından uzaklaştırabilir.
Bazıları yalnızca üniversiteden mezun olmak, işe başlamak veya çocuk sahibi olmak gibi büyük bir yaşam değişikliğinden sonra yetişkinlik döneminde belirtiler gösterecektir.
Erken Yanlış Teşhisler
Çocuklara genellikle 4 yaşına geldiklerinde otizm tanısı konur. 2 Bu süreden sonra özelliklerin gözden kaçırılması veya aşağıdaki gibi başka bir duruma atfedilmesi alışılmadık bir durum değildir: 1
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
- Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
- Sosyal anksiyete bozukluğu (SAD)
- Ayrılık kaygısı bozukluğu
Çocuk büyüdükçe, klasik OSB profiline uymadıkları için otizm tanısı konma olasılığı da azalıyor.
Otizm dergisinde 2019 yılında yapılan bir araştırmaya göre , otistik yetişkinlerin %10,3’üne çocukken yanlışlıkla DEHB tanısı konmuşken, başlangıçta DEHB tanısı alan çocukların %12,1’ine daha sonra otizm tanısı konmuştur. 1
Yetişkinlerde Otizm Belirtileri
Yetişkinlerde otizm özellikleri şunları içerir: 3
- Sosyal durumlara ilişkin kaygı
- İstemeden açık sözlü, kaba veya ilgisiz görünmek
- Göz temasından kaçınmak
- Arkadaş edinmede zorluk
- Başkalarının ne düşündüğünü veya hissettiğini anlamada zorluk
- Nasıl hissettiğini söylemekte zorlanıyorum
- Çok spesifik konulara çok yoğun ilgi duymak
- Katı rutinleri sürdürmek ve değişirse endişelenmek
- Sosyal kuralları anlamamak
- Başkalarının fark etmediği desenleri, kokuları veya sesleri fark etmek
- Yalnız kalmayı tercih etmek
- Bir şeyleri kelimenin tam anlamıyla almak
Kriterlerdeki Değişiklikler
Teşhisin atlanmasının bir başka nedeni de kişinin , Ruh Sağlığı Bozukluklarının Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5)’ daki tanımın revize edilmesinden önce doğmuş olabileceğidir . 4
2013 yılında DSM-5’in yayınlanmasından önce, Asperger sendromu ve yaygın gelişim bozukluğu-aksi belirtilmedikçe (PDD-NOS) gibi otizmin alt türleri mevcuttu. DSM-5’in yayımlanmasıyla birlikte bu alt sınıflandırmalar kaldırıldı ve otizm, geniş bir özellik ve davranış yelpazesi (spektrumu) olarak tanımlandı. 4
Tanımdaki değişiklik, teşhis edilen durumlarının artık “gerçek” olarak kabul edilmemesi nedeniyle bazı çocukların bakım dışında kalmasına neden oldu. OSB özellikleri hayatını olumsuz etkilemeye başladığında, kişi ancak daha sonraki yıllarda yeni bir tanı arayışına girebilir. 5
Cinsiyet Eşitsizlikleri
Araştırmalar, otizmli kadınların teşhis edilme olasılığının otizmli erkeklere göre dört kat daha az olduğunu göstermiştir . Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet önyargısı bu eşitsizlikte önemli bir rol oynasa da, katkıda bulunan başka faktörler de var.
Moleküler Otizm üzerine 2015 yılında yapılan bir araştırma, kadınların OSB’nin bazı zorluklarına karşı genetik olarak “bağışık” olabileceğini öne sürüyor; bu kavrama “kadın koruyucu etkisi” adı veriliyor. Bilinmeyen nedenlerden ötürü, otistik kadınların işlevsel sosyal davranışları erkeklerden daha iyidir. 6
Aynı zamanda, bazı OSB özelliklerinin erkeklerde kadınlardan daha “sorunlu” olabileceği de düşünülebilir. Örneğin, motor koordinasyonla ilgili zorluklar, spor yapan erkeklerde tehlike işareti oluşturabilir ancak genellikle farklı sosyal roller ve beklentiler verilen kadınlarda tamamen gözden kaçar. 6
Pek çok kültürde utangaç ve suskun olması beklenen kadınların aksine, bir erkeğin utangaç ve iletişim kurmayan biri olarak görülmesi durumunda da aynı durum ortaya çıkabilir. 6
Sosyoekonomik Faktörler
Gelir ve ırk, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki sağlık hizmetlerinin neredeyse her yönünü etkilemektedir ve OSB de bir istisna değildir. Siyahi çocukların, özellikle de Siyah çocukların, sistemik ırksal önyargılar nedeniyle yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde yanlış teşhis edilme veya otizm tanısı alma olasılıkları daha yüksektir . 7
Bu nedenle , Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics’te 2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Siyahi, Latin kökenli veya Asyalı çocuklara OSB tanısı konulma olasılığı Beyaz çocuklara göre daha düşük. 7
Araştırmaya dahil edilen 260.000’den fazla otistik çocuktan. dörtte birine teşhis konuldu; bunların büyük çoğunluğu Siyah veya Latin kökenliydi. İstatistiksel olarak, otizmli Siyah çocukların teşhis edilememesi olasılığı Beyaz çocuklara göre 2,6 kat daha fazlaydı. 7
Kültürel yanlış algılamalar da eşitsizliğe katkıda bulunuyor. Bir çalışma, otizmli çocukların siyahi ebeveynlerinin, tekrarlayan ve sosyal davranışlar konusunda beyaz ebeveynlere göre daha az endişe duyduğunu ortaya çıkardı. Otizm konusunda farkındalık eksikliğinin merkezi bir rol oynadığı düşünülüyor. 8
Dildeki engeller aynı zamanda Latin ve Asya topluluklarında teşhis oranlarının düşmesine de katkıda bulunuyor. 7
Sağlık Eşitsizlikleri: Ne Demek İstiyor ve Örnekler
Geç Teşhise Değer mi?
Otizmi her yaşta teşhis etmenin faydaları olsa da, teşhis koymayı zorlaştırabilecek engeller de vardır. En zor kısım, sağlık uzmanınızı süreci başlatmaya bile ikna etmek olabilir.
Otizm ve Gelişim Bozuklukları Dergisi’nde 2017 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre , otistik yetişkinlerin tanı aramayı geciktirmelerinin ana nedeni, sağlayıcılarının onlara inanmayacağından korkmalarıdır. Tedavinin maliyeti, damgalanma ve semptomlarının açıklanamaması da önemli engellerdir. 9
Öyle olsa bile, teşhisin faydaları sonuçlarından daha ağır basmaktadır. Pek çok yetişkin, resmi bir teşhisin bir rahatlama hissi sağladığını ve sorunlarının meşru nedenleri olduğuna dair onay getirdiğini fark eder.
Ayrıca belirli zorluklarla daha iyi başa çıkmalarına yardımcı olabilecek hizmet ve desteklerle bağlantı kurmalarına da olanak tanır. Bu, aşağıdaki gibi tedavilere erişmeyi içerir:
- Uygulamalı davranış analizi (ABA) : Diğer şeylerin yanı sıra konuşma becerilerini geliştirmek, göz temasını sürdürmek, göz teması kurmak ve programları ve randevuları yönetmek için kullanılır 10
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT) : Stres ve duyusal aşırı yüklenmeyle daha iyi başa çıkmak için kullanılır 11
- Farmasötik tedavi : OSB ile ilgili belirli sorunları yönetmek için antidepresanların, uyarıcıların ve anti-anksiyete ilaçlarının kullanımını içerir 12
Özet
Birçok otistik kişiye yanlış teşhis konur veya daha sonraki yaşlara kadar teşhis konulamaz. Bunun nedenleri arasında otizm tanımlarındaki değişiklikler, cinsiyet önyargısı, ırksal önyargı ve sağlık hizmetlerine eşit olmayan erişim yer alıyor.
Daha büyük otistik çocuklar ve yetişkinler genellikle semptomlarını maskeleyebilirler. Bir kişinin OSB’nin açık belirtilerini göstermesi ancak yaşamın ilerleyen dönemlerinde sorumlulukların ve ilişkilerin daha karmaşık hale gelmesiyle gerçekleşir.
ceviri reyyan sabir
Yazan: Lisa Jo Rudy
Rudy, otizm konusunda uzmanlaşmış bir yazar, danışman, yazar ve savunucudur. Çalışmaları The New York Times ve Autism Parenting Magazine’de yayımlandı.
https://www.verywellhealth.com/high-functioning-autism-260305