Sanat her zaman çocukların kendilerini ifade etme yolu olmuştur. Otizmli çocuklar genellikle başkalarıyla kelimelerle iletişim kurmayı zor bulduklarından sanat onlar için yararlı olabilir. Bu, özellikle otizmli çocukların çoğunun görsel düşünür olduğu ve sanatı kendini ifade etme ve iletişim için iyi bir yol haline getirdiği durumlarda geçerlidir (Rudy, 2021). Ayrıca sanat, eğlenceli, stressiz ve ilgi çekici doğası nedeniyle otizmli çocuklar için içsel olarak motive edici olabilir. Dolayısıyla yaşamsal becerileri geliştirmek ve günlük işleyişini geliştirmek için etkili bir araç olabilir (Lacour, 2018). Hem sanat terapisi hem de sanat derslerinde görsel sanat materyalleri kullanılsa da amaçları farklıdır. Sanat terapisi, bireylerin kendi duygularını anlamaları ve ifade etmeleri, zihinsel ve duygusal sağlıklarını geliştirmeleri için bir platform sağlarken, sanat dersleri belirli sanatsal hedeflere ulaşma konusunda özel talimatlar verir. Bu nedenle sanat dersleri otizmli çocuklar için yararlı olabilir ancak sanat terapisinin yerini tutmamalıdır.
Sanat terapisinde danışan odaklı bir yaklaşım (yani çocuğun çeşitli sanat aktivitelerini yönetmesine izin vermek) yararlı olsa da, seanslar sırasında belirli bir yapıya sahip olmak da çok önemlidir. Örneğin, sanat terapisti genellikle bir ısınma aktivitesiyle başlar ve seanstaki farklı aktiviteleri açıklar (örn. görsel programlar aracılığıyla). Geçişleri kolaylaştırmak için her bir aktivite için ne kadar zaman kaldığını gösteren görsel veya işitsel hatırlatıcılar (örneğin zamanlayıcılar kullanılarak) kullanılır. Çok fazla seçenek çocuk için stres yaratabileceğinden sanat malzemelerinin bulunabilirliğini sınırlamak da gerekli olabilir.
Araştırmalar, sanat terapisinin otizmli çocuklar için sosyal, zihinsel, duygusal ve fiziksel olarak yaşamlarının çeşitli yönlerinde faydalı olabileceğini bulmuştur (Schweizer ve diğerleri, 2014).
1. Gelişmiş sosyal ve iletişim becerileri
Resim, çizim, heykel gibi görsel sanatlar aracılığıyla iletişim kurmak, sözlü iletişime kıyasla otizmli çocukların dünyayı daha açık uçlu ve esnek bir şekilde işlemesine olanak tanır (Lesser, 2018). Çocuğun sanat konusunu yönlendirmesine izin vererek, olumlu ya da olumsuz duygu ve düşüncelerini kendine göre ifade etmesine yardımcı olur.
Bunun yanı sıra otizmli çocuklar yüz ifadeleri ve beden dili gibi sosyal ipuçlarını anlamada da zorluk yaşayabilirler. Birlikte sanat yaratarak, bu onlara terapistleri, akranları veya aile üyeleriyle, kendileri için stresli olabilecek sözlü etkileşime ihtiyaç duymadan bağ kurma fırsatı sağlar. Başkalarının sanat eserlerine bakmak otizmli çocukların başkalarının bakış açılarını anlamalarını sağlar. Grup ortamlarında sıra alma, paylaşma, işbirliği yapma, bireysel farklılıkları anlama gibi sosyal beceriler sanat grubu projeleri aracılığıyla uygulanabilir (Lacour, 2018).
2. Geliştirilmiş duygusal düzenleme
Otizmli çocuklar bazen kendi duygularını yönetmekte zorluk çekerler, özellikle de durumlar son derece stresli ve kaygı uyandırıcı olduğunda, agresif patlamalar veya tamamen geri çekilme ile sonuçlanır. Sanat terapisi onların duygularını güvenli bir ortamda tanımlamalarına ve düzenlemelerine yardımcı olur. Örneğin sanat yapmak, belirli durumlar karşısında kendilerini kaygılı veya öfkeli hissettiklerinde başa çıkma stratejilerinden biri olarak kullanılabilir (Lesser, 2018).
3. Geliştirilmiş öğrenme ve motor beceriler
Sanat terapisi sırasında otizmli çocuklara aralarından seçim yapabilecekleri çok çeşitli sanat malzemeleri sunulur ve her sanat etkinliği onların kaba ve ince motor becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir (Rudy, 2021). Örneğin, boya kalemleriyle boyama yapmak, el yazısı becerilerini geliştirmek için gerekli olan 3 parmakla kavrama becerisini geliştirmelerine olanak tanır. Sanat ve el işi çalışmaları sırasında kesme ve yapıştırma, ince motor becerilerini geliştirir. El ve ayaklarla resim yapmak ya da kilden modelleme kaba motor becerilerin geliştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca sanat, otizmli çocuklar için heyecan verici olabileceğinden, onların sanat yapmaya daha uzun süre odaklanmaları nedeniyle dikkat sürelerini artırır. Bu aynı zamanda sanat terapistinin çocuğun yüksek motivasyona sahip olduğu seanslara yeni beceriler öğrenmesini de dahil etmesine olanak tanıyarak çocuğun yeni beceri ve bilgileri almasını daha hızlı ve daha kolay hale getirir.
4. Özellikle duyusal işlemleme bozukluğu (SPD) olan çocuklar için duyusal hassasiyetleri yönetme becerisinin geliştirilmesi
Otizmli birçok çocuk ışığa, dokunmaya, sese, kokuya veya tada karşı aşırı veya az duyarlı olabilir. Sanat terapisi yoluyla onları kaygı uyandıran dokulara veya kokulara aşamalı ve eğlenceli bir şekilde maruz bırakır. Örneğin bir çocuk boyanın dokusundan hoşlanmayabilir. Uzun saplı bir boya fırçası veya top kullanmak, çocuğun boyaya stressiz bir şekilde alışmasını sağlar. Çocuğun dokuya karşı duyarsızlaşmasına yardımcı olmak için yavaş yavaş parmakla boyama yapılabilir. Bu uyaranlara tekrar tekrar maruz kalmaları sayesinde, günlük yaşamda bu hislere daha fazla tolerans gösterebilirler. Örneğin, bir çocuk, sanat terapisi sırasında sürekli olarak yapışkan, macunla kaplı gazete şeritlerine maruz kaldığında, yapışkan el sabununa dokunmaya daha iyi dayanabilir.
Dahası, sanat terapisi otizmli çocukların uyarma davranışlarını sosyal olarak kabul edilebilir, yaratıcı kanallara kanalize etmeleri için bir platform sağlar. Örneğin, bir çocuk tekrar tekrar parmaklarını oynatabilir veya kağıt şeritlerini bükebilir. Bu davranışlar, sanat terapisi sırasında boyayı bir kağıt parçasına sürmek veya renkli kağıt şeritlerini büküp yapıştırmak gibi bir kolaj oluşturmaya yönlendirilebilir (Lacour, 2018).
Sonuç olarak sanat terapisi, otizmli çocukların ihtiyaçlarını, duygularını ve düşüncelerini stressiz bir ortamda ifade etmelerine yardımcı olmak için etkili bir yöntem olabilir. Sadece hayatlarının sosyal, zihinsel, duygusal ve fiziksel yönlerini iyileştirmekle kalmıyor, aynı zamanda onları uyaran davranışları için yaratıcı bir çıkış noktası görevi de görüyor. Bu nedenle sanat terapisi, otizmli çocukların karşılaştıkları zorluklarla baş etmelerine yardımcı olmanın alternatif veya tamamlayıcı bir yolu olarak düşünülebilir.
Ceviri reyyan sabir
https://www.healisautism.com/post/art-therapy-children-autism